Czy w czasach smartfonów, internetu i mediów społecznościowych, jesteśmy sobie w stanie wyobrazić dramat, jaki przechodziły rodziny, bliscy i zakochani, którzy zostali rozdzieleni podczas wojny? Czy potrafimy poczuć przeszywającą niepewność? Czy jeszcze żyje? Gdzie się znajduje? Czy uda nam się odnaleźć?

Czy znamy uczucie tak obezwładniającej bezsilności? Dzięki lekturze książki „Księga utraconych imion” poczułam tego bolesną namiastkę.

Kristin Harmel to bestsellerowa autorka, którą polscy czytelnicy mogą kojarzyć z książek takich jak m.in. „Żona winiarza”, czy „Dom przy ulicy Amélie”. Jak głosi napis na okładce, fabuła inspirowana jest prawdziwymi wydarzeniami, przez co jeszcze mocniej ściska serce.

Od tej historii nie można się oderwać. Spędziłam pół nocy, aby dokończyć lekturę, a później nie mogłam zasnąć, zastanawiając się, ile osób spotkał tak niesprawiedliwy los. Swoją czytelniczą podróż odbyłam w towarzystwie łez, których obecność zaskoczyła mnie samą, ponieważ nie sądziłam, że ta powieść tak głęboko mnie poruszy.

Akcja rozgrywająca się w czasach II wojny światowej przeplata się ze współczesnymi wydarzeniami. Poznajemy starszą kobietę, Eve Traube Abrams, która pracuje jako bibliotekarka na Florydzie. Pewnego dnia dostrzega w gazecie zdjęcie i artykuł, które budzą w niej głęboko uśpione wspomnienia. Na fotografii znajduje się, zaginiona podczas wojny, Księga utraconych imion. Z pozoru książka jest XVIII-wiecznym tekstem religijnym, jednak 65 lat temu została wykorzystana do zupełnie innych celów. Księga właśnie została odnaleziona i umieszczona w głównej berlińskiej bibliotece. Jej właściciel jest poszukiwany, aby wyjaśnić, jak rozkodować ukryty w niej szyfr, którego naukowcy nie potrafią rozpracować. Zdarzenie to głęboko wstrząsnęło bohaterką i przywołało serię wspomnień z okrytego mrokiem czasu II wojny światowej. Tak poznajemy młodą Evę Abrams, studentkę anglistyki mieszkającą z rodzicami w Paryżu. Jej spokojnie prowadzone życie zmienia się drastycznie za sprawą wojny, ponieważ każdy, w kogo żyłach płynie, choć namiastka żydowskiej krwi, nie może dłużej spać spokojnie. Znikają kolejne osoby, a atmosfera staje się coraz bardziej napięta. Podczas nocnej obławy aresztowany zostaje ojciec bohaterki. Dzięki pomocy zaprzyjaźnionego urzędnika oraz niezwykłym zdolnościom plastycznym Evy, dziewczynie udaje się podrobić dokumenty i wraz z matką ucieka z Paryża. Kobiety rozpoczynają podróż, będącą rozpaczliwą walką o życie. Dokąd zaprowadzi je ucieczka? Czy talent Evy okaże się cenniejszy, niż dziewczyna jest sobie w stanie wyobrazić?

Tak wiele chciałabym napisać o przedstawionych wydarzeniach, jednak nie mogę zepsuć Wam tej wspaniałej i poruszającej czytelniczej podróży. Czeka na Was piękny język, świetna narracja i bardzo angażująca fabuła! Genialne opisy sprawiły, że pomimo dramatycznych wydarzeń poczułam malowniczy klimat miasteczka Aurignon.

Nie zabrakło drobnych, polskich akcentów, które mimo symbolicznego udziału, cieszyły oko. Większość książek poruszających tematykę II wojny światowej, które czytałam, były nawiązaniem do historii polaków lub do wydarzeń rozgrywających się na terenie naszego kraju. Cieszę się, że miałam okazję poznać nastroje panujące wewnątrz francuskiego społeczeństwa, ponieważ nigdy nie zastanawiałam się głębiej nad tym, jak wojnę przeżywali obywatele tego państwa. Choć Eva pochodziła z żydowskiej rodziny o polskich korzeniach, to czuła się Francuzką i nie mogła pojąć, dlaczego tak niesprawiedliwy los spotyka niewinnych ludzi. Nagle nie mogła się już uczyć, a jej rodzina musiała opuścić swoje mieszkanie. Ukrywać się. Kombinować. Walczyć o życie i podejmować decyzję, o których wcześniej nawet nie śniła. To niesamowite, jak silny potrafi być instynkt samozachowawczy — w tak skrajnie kryzysowych sytuacjach często poznajemy się na nowo. Swoje drugie oblicze odkrywa także główna bohaterka, która przechodzi ogromną metamorfozę. Zmienia nastawienie do świata, sposób myślenia i postępowania. Odkrywa w sobie wielką odwagę i siłę, jednak nawet to nie ułatwia podejmowania ważących na życiu decyzji.

Autorka wykreowała wyrazistych, prawdziwych bohaterów, których szczerze polubiłam i kibicowałam z całych sił za powodzenie ich akcji, będąc jednocześnie zła na los, który niesprawiedliwie karał dobrych ludzi i to każąc im ponosić najwyższą cenę. Czułam zawzięcie Evy, niepokój jej matki, troskę ojca Clémenta i odwagę Rémy’ego. Czułam wszystkie rodzące się w powieści uczucia: niedowierzanie, strach, euforię, smutek i nadzieję. Narracja oddziałuje na czytelnika z całą swoją mocą.

Kristin Harmel zwraca uwagę na problem, o którym nigdy wcześniej nie myślałam. O całkowitym zapomnieniu i utracie tożsamości spowodowanymi przez wojnę. Ratując niewinne dzieci, które często jeszcze nie rozumiały, co tak naprawdę się dzieje, pozbawiano je pamięci o swoich korzeniach, rodzinie, religii, tradycji i w końcu o sobie samym. Ceną przetrwania było zapomnienie, a obrana droga nie miała dla nich powrotu.

Autorka snuje głęboko poruszającą historię, nie przytłaczając przy tym całkowicie ciężarem i okrucieństwem wojny. To niezapomniana opowieść pełna dobra i nadziei, o odwadze, poświęceniu, oddaniu i o wyborach rozrywających serce. Przemyślana, przejmująca i dotykająca najodleglejszych strun emocji, budząc żal, tęsknotę i sprzeciw. Jak wspomina sama autorka, nie trzeba fortuny, najnowszej technologii, czy broni — czasami wystarczy coś tak zwykłego, jak atrament, pióro i odrobina wyobraźni, by zmienić bieg historii. Kristin Harmel udowadnia, że w natłoku powieści historycznych, o II wojnie światowej wcale nie opowiedziano jeszcze wszystkiego. Gorąco polecam!

Aleksandra Zastępa